Język: Skrzynka z narzędziami
W przypadku warsztatów Loesje ogólnym narzędziem jest język, a celem krótkie, oryginalne teksty. Stąd efektywności warsztatów sprzyjają metody pisania podpowiadające, jak kondensować treści i znajdować nieoczywiste zestawienia słów. Dzięki nim plakaty inspirują do dalszej refleksji, ponieważ z założenia zwięzłe hasła nie wyczerpują tematu.
Metodą zbieżną z zaleceniami klasycznej burzy mózgów są wolne skojarzenia – silnie obecne w ćwiczeniu-rozgrzewce. Już na samym początku udowadnia ona, że nie ma zestawień zbyt odległych czy niedorzecznych.
W dalszych częściach skojarzenia wykorzystywane są z innymi narzędziami i stają się mniej zauważalne, choć niezmiennie stanowią podstawę całego procesu. Bez skojarzeń trudno byłoby budować w krótkim tekście zaskoczenie czy niecodzienną metaforę, a tym samym odpowiedni poziom wieloznaczności, niezbędny do pobudzenia do refleksji.
W hasłach takich jak 'Nie krzywdź drzew / bo dostaniesz z liścia’, 'Pranie mózgu / a kto powiedział, że mam nieczyste myśli’ czy 'Siła nabywcza daje moc / by nie kupować rzeczy niepotrzebnych’ bazowe skojarzenia zachodzą na poziomie słów lub fraz (drzewa – liście; pranie mózgu – nieczyste myśli; siła nabywcza – kupować).
Na nich nabudowana jest treść w poszczególnych częściach hasła.
Pierwsza część służy za wprowadzenie do tematu i jest obiegowym stwierdzeniem. Zaś skojarzenie z drugiej to nietypowe rozwinięcie i konkluzja jednocześnie, dzięki czemu całość staje się oryginalnym krótkim utworem.
Podobnie z wykorzystaniem innych narzędzi językowych, np.:
- wyolbrzymienia (’Właśnie odkryłam / że moje samolociki z papieru ciągle podkradają kosmici’),
- porównania (’Żyję jak w bajce / pokonuję potwory’),
- paradoksu (’Nie mam nic do ukrycia / ale nie wszyscy muszą o tym wiedzieć’)
- zabaw frazeologią (’Oddam kłótnię w dobre słowa’).
Bez skojarzeń, wystarczająco odległych od najbardziej oczywistych, a jednocześnie jasno powiązanych ze sobą, hasła nie byłyby tak skuteczne w kondensowaniu treści w niewielkiej liczbie słów.
Frazeologizmy przychodzą tu ze szczególną pomocą, ponieważ już wyjściowo zawierają metaforę i określony ładunek emocjonalny.
Można je wykorzystać do stworzenia dodatkowej warstwy znaczeniowej dzięki dekonstrukcji i udosłownieniu.
Gdy podstawą tekstu jest jeden frazeologizm, istotne jest znalezienie modyfikacji, która rozbije znaną frazę i jej znaczenie, pozwalając spojrzeć na znane sformułowanie z nietypowej perspektywy i będąc nośnikiem nowej treści, np. 'Którędy wychodzi się na ludzi’, 'Nie spoczywaj na lajkach’.
Tekst jest fragmentem artykułu 'Warsztaty Loesje – bez/granice wyobraźni’ Emilii Skiby, który stanowi rozdział książki 'Wyobraźnia | zbiór reguł jest nieograniczony’, dostępnej na loesje.pl →
- Przeczytaj również inny fragment artykułu:
Burza mózgów i kreatywne pisanie →
Rozwój warsztatów kreatywnego pisania Loesje i potrzeba doskonalenia takiej metody pracy z tekstem zaowocowały zaproszeniem grona Ekspertek i Ekspertów, którzy podczas wykładów i spotkań wpisanych w projekt 'Język polski jest przyjazny | merda ogonkami’ dzielą się swoją wiedzą o języku, tekstach krótkich i kreatywności. Dzięki ich otwartości powstała również książka 'Wyobraźnia | zbiór reguł jest nieograniczony’, która zbiera i poszerza tematykę wykładów.
W publikacji znalazły się artykuły omawiające relatywizm językowy, metaforę, aforyzm, dowcip językowy, proces redagowania tekstów, tłumaczenie krótkich form – także na polski język migowy (PJM), improwizację teatralną i jej związki z twórczym myśleniem oraz burzę mózgów jako kreatywną formę pracy z tekstem.
Wspólnie stanowią one zbiór podpowiedzi, o czym warto pamiętać podczas pisania i tłumaczenia tekstów krótkich. Poszczególne rozdziały można czytać w dowolnej kolejności, zaś każdy z nich mógłby funkcjonować jako niezależny tekst.
Autorzy i Autorki:
Damian Bednarz, Agata Hącia, Anna Iwanowska, Agnieszka Matan, Marcin Orliński, Joanna Partyka, Emilia Skiba, Jacek Wasilewski, Artur Werbel.
Książka dostępna jest jako bezpłatna publikacja edukacyjna
w formie e-booka i w wersji drukowanej.
Drukowaną wersję książki można otrzymać podczas wydarzeń organizowanych przez Fundację Loesje Polska w roku 2022 oraz – w przypadku bibliotek, szkół, organizacji pozarządowych – również wysyłkowo. Szczegóły →
Projekt, w ramach którego ukazała się książka, zaczerpnął swoją nazwę z plakatu Loesje stworzonego w 2013 roku:
Projekt wpisany jest w Warszawski Program Edukacji Kulturalnej i potrwa jeszcze do końca czerwca 2022 roku. Wówczas odbędą się ostatnie warsztaty kreatywnego pisania Loesje, a także wykłady i spotkania wokół języka i kreatywności.
Podczas tegorocznych warsztatów Loesje wpisanych w projekt powstało ponad dwadzieścia nowych plakatów Loesje, które dostępne są w zasobach na www.loesje.org →
Z już istniejących plakatów można korzystać bez dodatkowej konsultacji z Loesje. Wystarczy, że zostaną pobrane jako pliki pdf ze strony www.loesje.org, zaś ich wykorzystanie będzie mieć charakter niekomercyjny.
czyli po polsku Lusia lub Luśka
To pełna energii, wiecznie młoda duchem Holenderka. Użyczyła imienia grupie osób, które wierzą, że plakaty mogą spowodować rewolucję, a hasła z jej podpisem odzwierciedlają to optymistyczne podejście. Zamiast pouczać, zachęcają do refleksji i dyskusji, a także krytycznego, ale konstruktywnego spojrzenia. Ich największy zbiór – w kilkudziesięciu językach – dostępny jest na www.loesje.org.